Het (raadgevend) referendum is niet meer. En daar werd natuurlijk veel over getwitterd. Ook ik kon het niet laten. En het ‘Burgercomité-EU’ kon het niet laten daar weer op te reageren. Ziehier.

Dan toch nog maar wat meer ruimte innemen dan een tweet toelaat om toe te lichten dat referenda ronduit ondemocratisch zijn en ten onrechte de illusie wekken dat iedereen mee kan praten en beslissen.

Zo mogen we in een referendum uitsluitend in voorgeprogrammeerde, ongenuanceerde zin van ons laten horen : A of B, ja of nee, wel doen of niet doen. Nuances zijn niet toegestaan. Hoe goed kun je dan van je laten horen?

Daarbij gaat het bij referenda doorgaans om complexe kwesties, zoals bijvoorbeeld recent bij de Brexit en het Oekraïne-referendum. Daar hebben we gezien dat politici hun uiterste best deden om in sterk polariserende frames de kiezers vooral op emotionele gronden te beïnvloeden: angst (bijvoorbeeld voor de invloed van andere volkeren) en boosheid (bijvoorbeeld omdat we ons door de gevestigde politieke partijen niet gehoord voelen) voerden daarin de boventoon.

Wat referenda met name sterk ondemocratisch maakt is dat de minderheid volkomen wordt genegeerd. Dat is om twee redenen problematisch: de minderheid voelt zich niet gehoord (met alle gevolgen van dien: van afhaken tot ernstige vormen van sabotage) én we missen de wijsheid die aan de minderheidskant zit (en overigens ook die aan de meerderheidskant zit, gezien de uitsluitend zwart-wit keuze die kan worden gemaakt).

De meerderheid beslist, de minderheid wordt niet gehoord en aan nuances doen we niet. Dat is geen democratie maar ‘dictatuur van de meerderheid’. Toch doen veel politici (zowel aan de linkerzijde én uiterste rechterkant van het spectrum) hun best om ons te overtuigen dat een referendum het summum van democratie is en dat de regering met afschaffing ervan ‘het volk haar stem afneemt’.

Zorgt een parlementaire democratie met evenredige vertegenwoordiging er dan wel voor dat minderheden zich gehoord voelen, en dat hun wijsheid in meerderheidsbesluiten wordt meegenomen? Soms wel en soms niet. Pas als echt alles gezegd én gehoord wordt en bij besluitvorming de wijsheid van de minderheid het meerderheidsbesluit verrijkt, is er sprake van democratie. Ik blijf hopen op – en vooral hard werken aan – een wereld waarin we dat voor elkaar krijgen.

Wil je dat ook? Kijk dan eens  op: www.deepdemocracy.nl