Radicale intimiteit

Hartverscheurend slechte gesprekken

Een van de grootste rampen in onze tijd – naast dat we met ons gedrag de planeet waar we met z’n allen op wonen categorisch om zeep aan ’t helpen zijn – is dat er zo ontzettend veel hartverscheurend slechte gesprekken plaatsvinden. Dat zijn gesprekken waarin we niet echt zeggen wat we te zeggen hebben. Waarom we dat niet doen? Omdat we bang zijn om er niet bij te horen, uitgelachen en uitgesloten te worden, bang om conflicten met anderen te krijgen. En van wat er wél gezegd is, wordt lang niet alles gehoord. Dat komt omdat we nogal vaak van ons eigen gelijk overtuigd zijn; dan valt het immers niet mee om naar het gelijk van een ander te luisteren. Zo bestoken we elkaar vanuit waarheidsmonopolies, die leiden tot vergaande vormen van polarisatie waarin we elkaar bestoken met absurde stereotyperingen en dat leidt tot oorlogen. D’r staan er wereldwijd zo wel wat op uitbarsten.

Vrijmoedig spreken en openhartig luisteren

Kortom, hoogste tijd dat we goede gesprekken gaan voeren. Dat zijn gesprekken waarin vrijmoedig wordt gesproken en openhartig wordt geluisterd. Vrijmoedig spreken, het is zoals het klinkt: vrij en onbevangen zeggen wat er gezegd moet worden. En als het niet veilig genoeg voelt, de moed te hebben om dat toch te doen. Foucault heeft daar mooie dingen over gezegd en geschreven. En ook de term openhartig luisteren is niet zomaar gekozen: zonder oordeel horen wat er wordt gezegd, ook als dat in strijd is met je eigen opvattingen, overtuigingen, waarden en normen. Dat vraagt het vermogen om ruimte aan anderen te laten om vrijmoedig te spreken en je oprecht te verwonderen over alles wat je hoort.

We doen onszelf radicale intimiteit aan

Iemand die op zeer aansprekende wijze aanmoedigt tot goede gesprekken is Nazmiye Oral. Ze heeft ervaren dat er zoveel tussen haar en haar moeder in staat, dat ze daarover wilde praten. “In een ruimte, noch van mij, noch van jou, gespeend van regels en tradities, de vrije ruimte.” Die ruimte werd het theater, waar ze avonden lang in gesprek ging met haar moeder. Ze hanteerden daarbij vier regels:

1. We blijven: fysiek en mentaal.
2. Liefde staat boven transitie, regels en geloof.
3. Niemand hoeft van het ene kamp naar het andere.
4. Een uitkomst is niet het doel.

Bekijk hier Nazmiye Oral.

In het filmpje vertelt ze erover bij het programma De Nieuwe Maan: “We zijn aan elkaar overgeleverd. We doen onszelf radicale intimiteit aan. Waarheid-spreken. Zij de hare, ik de mijne. Soms onder de gordel, soms in het hart. We spreken over alles waar anders nooit over wordt gesproken. De ervaring dat je vrijuit mag praten, totaal jezelf mag zijn met al je denkbeelden zonder aanval of overgehaald worden, is ongekend. Dat zorgt voor een ander soort intelligentie: gevoeligheid voor elkaar.”

Deep Democracy

Het goede gesprek vormt de basis van Deep Democracy. Met dat als vertrekpunt kunnen we conflicten veel beter aan (inderdaad: aangaan! – want harmonie is niet de afwezigheid van conflict, maar juist het goed ermee om kunnen gaan) en zijn we in staat om de allerbeste besluiten te nemen: inclusief, zodat écht iedereen betrokken is en blijft, met de wijsheid van meerderheid én minderheid. Ik schrijf momenteel aan een boek(je) dat hier heel praktisch handvatten voor geeft en dat eind januari 2019 tijdens het Nationale Deep Democracy Event zal worden gepresenteerd. Komende maanden zal ik er geregeld blogs over schrijven.

Op woensdag 10 oktober is om 23.05 uur de documentaire ‘Niet meer zonder jou’

Te zien op NPO2: “Niet meer zonder jou.”